W ostatnich latach branża budowlana przeszła zauważalne zmiany. Wpływ miały rosnące koszty materiałów, presja płacowa oraz dynamiczne otoczenie gospodarcze. Firmy musiały dostosować się do nowych realiów, zmieniających się oczekiwań inwestorów i rosnących wymagań formalnych. W artykule przedstawiono analizę sytuacji przedsiębiorstw budowlanych w Polsce w latach 2020–2025, z uwzględnieniem poziomu zatrudnienia, struktury zleceń, zarobków oraz znaczenia, jakie ma ubezpieczenie firmy budowlanej od specjalistów z iExpert w kontekście rosnącego ryzyka działalności.
Zmiany w sektorze budowlanym w latach 2020–2025
Okres 2020–2025 to dla branży budowlanej czas dużych wahań. Początek dekady przyniósł spowolnienie wynikające z pandemii i przerw w łańcuchach dostaw. W kolejnych latach sektor odbudował się dzięki inwestycjom infrastrukturalnym, mieszkaniowym i publicznym. Według danych GUS liczba aktywnych firm budowlanych wzrosła o około 12% między rokiem 2020 a 2024. Zwiększyła się także liczba mikroprzedsiębiorstw realizujących lokalne zlecenia. Rynek stał się bardziej konkurencyjny, co wymusiło poprawę organizacji pracy i kontroli kosztów.
Najczęściej realizowane projekty obejmują budowę i modernizację budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczności publicznej. Rosnący udział mają też prace związane z termomodernizacją i adaptacją budynków do wymogów energetycznych. Segment infrastrukturalny, obejmujący drogi i sieci techniczne, pozostaje stabilny, ale zdominowany przez duże przedsiębiorstwa generalne. Mniejsze firmy skupiają się na remontach, elewacjach, robotach instalacyjnych i pracach wykończeniowych. Rynek prywatny jest bardziej elastyczny, ale mniej przewidywalny pod względem płatności i terminowości zleceń.
Zarobki i zatrudnienie w budownictwie
Zarobki firm budowlanych w analizowanym okresie rosły, lecz w różnym tempie. Średni wzrost przychodów wyniósł około 18% w latach 2020–2024, co było efektem zarówno większej liczby zleceń, jak i wzrostu cen usług. Jednocześnie marże pozostają niskie, głównie z powodu rosnących kosztów materiałów i wynagrodzeń. Według danych Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa średni zysk netto firm budowlanych w 2024 roku wynosił 3–5% wartości kontraktów. Wysokie ryzyko inwestycyjne i częste opóźnienia płatności powodują, że płynność finansowa wielu firm pozostaje ograniczona.
Sektor wciąż boryka się z problemem niedoboru pracowników. Mimo rosnących wynagrodzeń, które w 2025 roku sięgają średnio 8–9 tys. zł brutto dla wykwalifikowanych fachowców, firmy mają trudności w utrzymaniu stałej kadry. Część przedsiębiorstw sięga po pracowników z zagranicy, zwłaszcza z Ukrainy i Azji. Chęć zatrudniania pozostaje duża, lecz ograniczenia kosztowe i ryzyko sezonowości prac powodują, że firmy częściej korzystają z umów krótkoterminowych lub podwykonawców.
- Wzrost kosztów materiałów ograniczył rentowność małych firm.
- Niedobór pracowników zwiększył presję płacową.
- Wahania w liczbie zleceń utrudniły planowanie długoterminowe.
- Opóźnienia płatności stały się istotnym źródłem ryzyka finansowego.
Znaczenie ubezpieczenia dla firm budowlanych
Ryzyko w budownictwie jest wysokie. Dotyczy szkód materialnych, błędów wykonawczych, wypadków przy pracy i sporów z inwestorami. Ubezpieczenie pozwala ograniczyć skutki finansowe tych zdarzeń, które mogą zagrozić płynności przedsiębiorstwa. Ubezpieczenie firmy budowlanej obejmuje zwykle odpowiedzialność cywilną, szkody w mieniu, wypadki pracowników oraz szkody powstałe podczas realizacji kontraktu. W przypadku dużych projektów wymaga się także polis CAR (Contractor’s All Risk), które chronią zarówno wykonawcę, jak i inwestora.
Optymalna polisa powinna uwzględniać specyfikę działalności – inny zakres ochrony będzie potrzebny firmie specjalizującej się w robotach drogowych, a inny przedsiębiorstwu wykonującemu prace wykończeniowe. Kluczowe jest dopasowanie sumy ubezpieczenia do wartości kontraktów i skali ryzyka. W ostatnich latach rośnie też znaczenie polis od utraty zysku w wyniku przestoju lub błędów podwykonawców.
- Polisa OC chroni przed roszczeniami wynikającymi z błędów w realizacji prac.
- Ubezpieczenie majątkowe zabezpiecza sprzęt i materiały na budowie.
- Ubezpieczenie NNW pracowników zapewnia ochronę w razie wypadków.
- Polisy CAR i EAR stosuje się przy większych inwestycjach publicznych.
Ocena skuteczności i przyszłe perspektywy
W latach 2020–2025 wzrosła świadomość potrzeby ochrony ubezpieczeniowej w budownictwie. W 2024 roku ponad 70% średnich i dużych przedsiębiorstw deklarowało posiadanie co najmniej jednej polisy OC zawodowej. W małych firmach ten odsetek nie przekraczał 45%. Nadal częstym błędem pozostaje wybór najtańszego ubezpieczenia bez analizy zakresu wyłączeń. Brak odpowiedniej ochrony może prowadzić do poważnych strat finansowych, zwłaszcza w sytuacji wypadku lub uszkodzenia mienia klienta. W praktyce ubezpieczenie pełni rolę amortyzatora, który pozwala firmom przetrwać trudne sytuacje bez utraty płynności.
Podsumowując, ubezpieczenie firmy budowlanej jest dziś istotnym narzędziem zarządzania ryzykiem. Branża, mimo wahań i rosnących kosztów, pozostaje jednym z filarów gospodarki. Przyszłość firm budowlanych zależy w dużej mierze od zdolności adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych i umiejętności zabezpieczania się przed stratami. Odpowiednio dobrana polisa nie rozwiąże wszystkich problemów branży, ale stanowi realne wsparcie w utrzymaniu stabilności finansowej i ciągłości działania.